Nýjar rannsóknir benda til þess að fyrir konur á fertugsaldri og eldri virðist svarið vera já.
„Í fyrsta lagi vil ég leggja áherslu á að það er gagnlegt að vera líkamlega virkur eða stunda einhvers konar hreyfingu hvenær sem er sólarhringsins,“ sagði Gali Albalak, doktorsnemi við lyflækningadeild Háskólans í Leiden í Hollandi, sem er höfundur rannsóknarinnar.
Vissulega hunsa flestar lýðheilsuleiðbeiningar algjörlega hlutverk tímasetningar, sagði Albalak og kaus að einblína aðallega á „nákvæmlega hversu oft, hversu lengi og á hvaða ákefð við ættum að vera virk“ til að ná sem mestum ávinningi fyrir hjartaheilsu.
En rannsókn Albalak einbeitti sér að smáatriðum sólarhrings vöku-svefnhringrásarinnar – það sem vísindamenn kalla dægursveiflu. Hún vildi vita hvort það gæti verið „hugsanlega viðbótar heilsufarslegur ávinningur af hreyfingu“ byggt á því hvenær fólk velur að hreyfa sig.
Til að komast að því leituðu hún og samstarfsmenn hennar til gagna sem áður höfðu verið safnað af UK Biobank sem fylgdist með hreyfingarmynstri og hjartaheilsu meðal næstum 87.000 karla og kvenna.
Þátttakendur voru á aldrinum 42 til 78 ára og næstum 60% voru konur.
Allir voru heilbrigðir þegar þeir voru útbúnir með virknimæli sem fylgdist með hreyfingarmynstri yfir vikuna.
Hjartaástand var síðan fylgst með í að meðaltali sex ár. Á þeim tíma fengu um það bil 2.900 þátttakendur hjartasjúkdóm og um 800 heilablóðfall.
Með því að bera hjarta-„atvik“ saman við tímasetningu æfinga komust rannsakendurnir að þeirri niðurstöðu að konur sem aðallega æfðu „síðla morguns“ – þ.e. á milli um það bil klukkan 8 og 11 – virtust vera í minnstri hættu á að fá annað hvort hjartaáfall eða heilablóðfall.
Í samanburði við konur sem voru virkarast seint á daginn, kom í ljós að þær sem voru virkarast annað hvort snemma eða seint á morgnana voru í 22% til 24% minni hættu á hjartasjúkdómum. Og þær sem hreyfðu sig aðallega seint á morgnana sáu hlutfallslega hættu á heilablóðfalli lækka um 35%.
Samt sem áður sást ekki aukinn ávinningur af morgunæfingu hjá körlum.
Af hverju? „Við fundum enga skýra kenningu sem gæti útskýrt þessa niðurstöðu,“ benti Albalak á og bætti við að frekari rannsókna væri þörf.
Hún lagði einnig áherslu á að niðurstöður teymis hennar væru byggðar á athugunargreiningu á æfingavenum frekar en á samanburðarprófunum á tímasetningu æfinga. Það þýðir að þó að ákvarðanir um tímasetningu æfinga virðist hafa áhrif á hjartaheilsu, þá er ótímabært að álykta að þær valdi því að hættan á hjartasjúkdómum aukist eða minnki.
Albalak lagði einnig áherslu á að hún og teymi hennar væru mjög „meðvituð um að það eru samfélagsleg vandamál sem koma í veg fyrir að stór hópur fólks sé líkamlega virkur á morgnana.“
Niðurstöðurnar benda samt sem áður til þess að „ef þú hefur tækifæri til að vera virkur á morgnana — til dæmis á frídegi þínum eða með því að breyta daglegri ferð þinni til og frá vinnu — þá myndi það ekki skaða að reyna að byrja daginn á einhverri hreyfingu.“
Niðurstöðurnar komu einum sérfræðingi á óvart og voru nokkuð dularfullar.
„Einföld skýring kemur ekki upp í hugann,“ viðurkenndi Lona Sandon, forstöðumaður klínískrar næringarfræðideildar við heilbrigðisstéttarskóla UT Southwestern Medical Center í Dallas.
En til að fá betri innsýn í hvað er að gerast lagði Sandon til að það gæti verið gagnlegt að safna upplýsingum um mataræði þátttakenda í framtíðinni.
„Af næringarfræðilegum rannsóknum vitum við að mettunartilfinningin er meiri við morgunmat en kvöldmat,“ sagði hún. Það gæti bent til mismunandi efnaskiptaferla að morgni samanborið við kvöldmat.
Það gæti þýtt að „tímasetning fæðuinntöku fyrir líkamlega áreynslu gæti haft áhrif á efnaskipti og geymslu næringarefna sem gæti haft frekari áhrif á hættu á hjarta- og æðasjúkdómum,“ bætti Sandon við.
Það gæti líka verið að morgunæfingar hafi tilhneigingu til að lækka streituhormóna meira en æfingar seint á daginn. Ef svo er, gæti það með tímanum einnig haft áhrif á hjartaheilsu.
Í öllum tilvikum endurómaði Sandon viðurkenningu Albalaks um að „öll hreyfing sé betri en engin hreyfing.“
„Hreyfðu þig á þeim tíma dags sem þú veist að þú getur haldið þig við reglulega áætlun,“ sagði hún. „Og ef þú getur, taktu þér morgunhlé í stað kaffihlés.“
Skýrslan var birt 14. nóvember í European Journal of Preventive Cardiology.
Meiri upplýsingar
Það er meira um hreyfingu og hjartaheilsu hjá Johns Hopkins Medicine.
HEIMILDIR: Gali Albalak, doktorsnemi, deild innvortislækninga, undirdeild öldrunarlækninga, Háskólasjúkrahúsið í Leiden, Hollandi; Lona Sandon, PhD, RDN, LD, námsstjóri og dósent, deild klínískrar næringarfræði, Heilbrigðisstéttadeild, UT Southwestern Medical Center, Dallas; European Journal of Preventive Cardiology, 14. nóvember 2022
Birtingartími: 30. nóvember 2022